Poznajemy Pałuki
Wełna - rzeka nizinna, stanowiąca południową granicę Pałuk, dopływ Warty. Jej pałucki odcinek ma długość 65 km i zaczyna się od jeziora Zioło koło Rogowa, a kończy w rejonie Rogoźna Wlkp., gdzie Wełna przyjmuje dopływ Rudkę - rzeczkę, wzdłuż której przebiega zachodnia granica regionu pałuckiego. Nazwa Wełna pochodzi od staropolskiego wełn, wełm tzn. fala.
![]() |
Pałucki Kajakowy Szlak Wełny, można pokonać w całości na odcinku Rogowo - Wągrowiec, zaliczając dodatkowo Szlak Strugą Gołaniecką lub też pokonać wybranymi przez siebie odcinkami. Ze względu na występujące w niektórych miejscach płycizny, co powoduje przenoszenie kajaka, szlak należy do przytrudnawych, szczególnie dla początkujących. Trudności te jednak rekompensuje fakt, że Szlak Wełny należy do urozmaiconych krajobrazowo i piękniejszych w Polsce. Zwrócenie w ostatnich latach większej uwagi na ochronę środowiska, a szczególnie na czystość wód pozwala żywić nadzieję, że z roku na rok wody Wełny będą bardziej czyste, co dodatkowo podniesie walory tej rzeki.
RZEKA WEŁNA
- źródła: jezioro Wierzbiczańskie niedaleko Gniezna powierzchnia 189 ha, głębokość 21,6 m
- dorzecze: 2651 km2
- długość rzeki: 115 km
- długość odcinka pałuckiego: 65 km
- spadek: 0,5%
- średni przepływ: 6,5 m3/sek.
- ujście: Warta pod Obornikami Wlkp.
OPIS SZLAKU PAŁUCKIEGO WEŁNY:
- szosa Gniezno - Nakło (18 km długości rzeki od jej źródeł)
- wieś Cotoń - Ostrów
- jezioro Zioło - powierzchnia 292 ha, głębokość 9 m, lewy brzeg zalesiony
- jezioro Rogowskie (powierzchnia 353 ha, głębokość 12,5 m), drugie (po Dużym Żnińskim) pod względem wielkości jezioro Pałuk i największe na szlaku Wełny; w północnej części przyjmuje niewielki ciek z jeziora Wolskiego; duży zadrzewiony półwysep na jeziorze
- Rogowo do 1934 r. miasto, obecnie wieś, siedziba gminy, 2 tys. mieszkańców; I-ligowy Klub Hokeja na trawie
- jezioro Tonowskie - powierzchnia 183 ha, głębokość 10 m, na jeziorze niewielka wyspa nadająca się na biwak
- jezioro Żernickie - powierzchnia 13 ha, głębokość 2,5 m
- ładna krajobrazowo dolina Wełny, Janowiec Wielkopolski - miasto, w przyszłym roku obchodzić będzie 700 lat nadania praw miejskich; 4,5 tys. mieszkańców, siedziba miasta i gminy, Zakłady Mięsne; linia kolejowa Gniezno - Kcynia - Nakło
- nadal piękna dolina rzeki Wełny; szerokość rzeki 6-8 m, głębokość 0,5-1 m, wzdłuż lasy - Mieścisko - siedziba gminy w województwie poznańskim; 2 tys. mieszkańców; niegdyś miasto
- pod Wągrowcem ujście do Wełny rzeczki Nielby - rzadkie zjawisko skrzyżowania rzek (bifurkacja), niewielki stopień wymieszania wód; jedyne tego typu zjawisko w Europie
- Wągrowiec, miasto, 25 tys. mieszkańców na europejskim Szlaku Cystersów największe miasto Pałuk; przemysł spożywczy, metalowy i drzewny; miasto leży nad jeziorem Durowskim; w Wągrowcu można zakończyć Pałucki (Kajakowy) Szlak Wełny i skierować się na północ bądź to szlakiem Nielby, bądź szlakiem Strugi Gołanieckiej.
SZLAK NIELBY
RZECZKA NIELBA
- źródło: strumienie łąkowe pod Turzą
- dorzecze: 175 km2
- długość: 25 km
- długość szlaku: 12 km (do Łekna)
- spadek: 0,4%
- średni przepływ: 0,8 m3/sek.
- ujście: rzeka Wełna w Wągrowcu
Szlak łatwy, dostępny dla początkujących.
Od bifurkacji czyli skrzyżowania Nielby z Wełną płyniemy w górę rzeczki do Łekna; można też rozpocząć od Łekna i płynąć w dół rzeczki do Wągrowca.
- Łekno, jedna z najstarszych miejscowości na Pałukach; w XII osiedlili się Cystersi; kiedyś miasto; obecnie liczy około 700 mieszkańców; na europejskim Szlaku Cystersów.
- jezioro Łekneńskie (powierzchnia 85 ha, głębokość 3 m
- szosa Wągrowiec - Żnin
- jezioro Brucholińskie - powierzchnia ok. 50 ha
- jezioro Rgielsko - powierzchnia 139 ha, głębokość 15 m, często też nazywane Kaliska;
- nad jeziorem Rgielskim wieś, Tarnowo Pałuckie z drewnianym kościołem z 1639 roku i oryginalną polichromią; najwyższej klasy zabytek Pałuk i jeden z najcenniejszych w Wielkopolsce;
- dalej dolina Nielby; szerokość rzeki do 3 -4 m, głębokość do 0,8 cm; widok na Wągrowiec.
SZLAK STRUGĄ GOŁANIECKĄ
Rzeczka nizinna, dopływ Wełny, odwadnia kilka pięknych jezior pałuckich. Szlak dość łatwy, choć liczne przenioski kajaka. Można ten szlak rozpocząc od Wągrowca i płynąć w górę rzeki do Gołańczyk, a można też i odwrotnie wybrać na początek szlaku Gołańcz.
- Gołańcz - miasto, siedziba miasta i gminy; 3,5 tys. mieszkańców; na trasie kolejowej Poznań-Wągrowiec-Kcynia-Szubin-Bydgoszcz; ośrodek usługowy; zamek gotycki
- jezioro Smolary - powierzchnia 2,3 ha, głębokość 2 m
- rzeczka Struga Gołaniecka - od Gołańczy do jeziora Laskownica; podczas niskich stanów i suszy trudna do płynięcia; po drodze bezjeziorna rynna Chawłodno.
- jezioro Laskownica - powierzchnia 18,3 ha, głębokość 7 m
- jezioro Grylewskie - powierzchnia 110,3 ha, głębokość 7 m, linia jeziora urozmaicona, brzegi wysokie, nad jeziorem ruiny zamku w Danaborzu z XIV w.; w Grylewie obiekty podworskie z XIX w. (dwór, oficyna)
RZECZKA STRUGA GOŁANIECKA
źródła: strumienie łąkowe pod Dobieszewem
- zlewnia: 233 km2
- długość rzeki: 28 km
- długość szlaku: 21 km
- spadek: 0,5%
- średni przepływ: 1,2 m3/sek.
- ujście: rzeka Wełna w Wągrowcu
- jezioro Bukowieckie - powierzchnia 52,0 ha, głębokość 9 m, brzegi zalesione
- jezioro Kobyleckie - powierzchnia 65,7 ha, głębokość 14,5 m, brzegi zalesione; wzdłuż zachodniego brzegu ośrodki wypoczynkowe
- jezioro Durowskie - powierzchnia 150 ha, głębokość 15 m, brzegi wysokie zalesione, jedno z najpiękniejszych jezior Pałuk i Wielkopolski; nad jeziorem leży Wągrowiec.
Turysto! Piękna ziemia pałucka zaprasza. Nie zwlekaj. Przybywaj na Pałuki, a nie pożałujesz.
Pałuki nr 125 (27/1994)